صلیب مسیحی به علامتی مانند † گفته می‌شود. صلیب انواع مختلفی دارد و مسیحیان آنرا به عنوان نماد مسیحیت به کار می‌برند. صلیب از نمادهای آیین مهرپرستی نیز هست.

ریشه‌شناسی

در لغت نامه دهخدا آمده است: صلیب . [ ص َ ] (ع اِ) چوبی است که ترسایان در زنار بندند و به فارسی آنرا چلیپا گویند و نوشته‌اند که صلیب معرب چلیپ است .(غیاث اللغات). الته مصحح برهان قاطع ذیل کلمهٔ چلیپا به غلط توضیح داده که چلیپامأخوذ از آرامی صلیبا (عربی صلیب) است. این توضیح غلط است و در فارسی حرف ص عربی به چ تبدیل نمی‌شود بلکه بر عکس چ فارسی در زبان عربی به ص و ش و تش تبدیل می‌شود. فردوسی گوید:به درگاه بردند چندی صلیب + نسیم گلان آمد و بوی طیب. داغی است مر شتران را بر شکل چلیپا. (منتهی الارب). در عهد عتیق مجازات مرگ سنگسار بود اما گاه اجساد بر درختی باقی می‌ماندند تا برای متخلفین هشداری جدی باشد (یوشع ۱۰:۲۶، تثنیه ۲۱:۲۲–۲۳). یهودیان مرگ این اشخاص را به مثابه لعنت خدا بر زندگی‌شان می‌انگاشتند (غلاطیان ۳:۱۳) و جسد آنها می‌بایست پیش از غروب شب مدفون می‌شد (یوحنا ۱۹:۳۱). صلیب عیسی مطابق اشارات عهدجدید یادآور همان درختی است که در عهدعتیق سمبل لعنت و حقارت بود (اعمال ۵:۳۰، ۱۰:۳۹، اول پطرس ۲:۲۴).

تاریخ گواه آن است که فینیقی‌ها و کارتاژها مجازات اعدام با صلیب را گاه اعمال می‌کردند اما این رومیان بودند که کاربرد گسترده آن را باب کردند. تنها بردگان و بدترین جنایتکاران به صلیب کشیده می‌شدند. مطابق سنت مسیحی، پطرس، رسول عیسی مسیح به شکل وارونه مصلوب شد که این واقعه با شواهد تاریخی دیگر همخوانی دارد.

رومیان به سه شکل دار (صلیب) به پا می‌کردند. یکی T شکل است که برخی بر این باورند که سمبل یکی از خدایان بنام تموز است. دیگری X شکل است که برخی از حواریون مسیح مانند اندریاس قدیس را بر آن مصلوب کردند. اما نوع متداول آن شکلی است که گزارشات انجیل با آن مطابقت دارد (متی ۲۷:۳۷، مرقس ۱۵:۲۶، لوقا ۲۳:۳۸ و یوحنا ۱۹:۱۹–۲۲).

در گذشته‌های دور صلیب نماد صلح و دوستی بوده‌است. برای مثال آمن هوتب جهارم (یکی از فراعنه مصر و معروف به آخناتون)که مردی صلح جو بود، برای پادشاهان کشورهای دیگر صلیب‌های طلایی به نشانهٔ صلح می‌فرستاد تا از جنگ جلوگیری کند. در آیین مهرپرستی یا میتراییسم صلیب نماد و آیکون خورشید بودنمونه آن در نقش رستم و صلیب پارسی وجود دارد.